زهر زنبور عسل و تاثیر آن بر آرتروز
آرتروز مسلماً قدیمی‌ترین بیماری انسان است. در دوران باستان، احتمالاً انسان هوشمند (هومو ساپینس) متوجه شده است که پس از نیش خوردن از زنبور، باعث آرام شدن او می‌شود و این امر نیش زنبور را به اولین زنبوردرمانی دریافت شده بوسیله انسان تبدیل می‌کند. پزشک اتریشی، فیلیپ تِرک، پدر زنبوردرمانی نوین، در تحقیق خود با عنوان «گزارش درباره رابطه خاص بین نیش زنبور و روماتیسم» را در سال ۱۸۸۸ منتشر کرد.
– در ایالات متحده، زنبوردرمانی بوسیله زهر زنبور برای اولین بار پس از جنگ جهانی اول توسط بودوگ بک انجام شد که در سال ۱۹۳۵ کتابی درباره استفاده از زهر زنبور در مقابل آرتروز روماتیسمی منتشر کرد. سپس یکی از دانش‌آموزان بک، یعنی چارلز مارز، درمان بوسیله زهر زنبور را در ایالات متحده آمریکا ترویج داد. او بوسیله بسیاری از مردم به عنوان «پادشاه درمان بوسیله زهر زنبور» شناخته می‌شد. وی به مدت بیش از ۶۰ سال زنبوردرمانی انجام می‌داد و نتایج قابل توجهی بدست آورده بود و بیشتر تجربه او درباره درمان آرتروز بود، اما در درمان ام اس نیز موفقیت کسب کرد.
– در اروپا، اولین داروی تجاری حاصل از زهر زنبور در سال ۱۹۲۸ به بازار عرضه شد. دکتر فیلیپ ترک، خود مبتلا به روماتیسم بود و بیماری خود را بوسیله نیش زنبور مداوا کرد. او فکر کرد که هر چه نوع روماتیسم قوی‌تر باشد، دوز زهر نیز باید بیشتر باشد.
وی سه مرحله برای درمان روماتیسم عنوان کرده است:
۱. در مرحله اول، بیمار از طریق واکنش ضعیف به نیش زنبور، نوعی ایمنی پاتولوژیکی را از خود نشان می‌دهد.
۲. در مرحله دوم، با پیشرفت واکنش دردناک موضعی، به اندازه افراد عادی، نسبت به زهر زنبور حساس می‌شود. در این مرحله، بهبود آغاز می‌شود.
۳. در مرحله سوم، بهبود تکمیل می‌شود. ترک بیماران خود را بوسیله ۱ تا ۵۰ زنبور در هر جلسه، درمان می‌کند. از میان ۶۶۰ بیمار او، ۵۴۴ نفر بطور کامل بهبود یافته‌اند، ۹۹ نفر پیشرفت داشته‌اند و ۱۷ نفر هیچ گونه بهبودی نشان نداده‌اند.
در سال ۱۹۳۵، بودوک بک درمان بوسیله زهر زنبور، اکثراً در برابر آرتروز، را در کتاب خود با عنوان «درمان بوسیله زهر زنبور» شرح داد. دکتر بک یک پزشک متخصص داخلی اهل مجارستان بود که به مدت چندین سال، دارای کسب و کار پررونقی در شهر نیویورک بود. مراجعین او افرادی از تمام اقشار جامعه بودند که مشکلات روماتیسمی مختلفی داشتند. تخصص او درمان آرتروز روماتسیمی بود اما کشف کرد که تقریباً هر مشکل التهابی به درمان بوسیله زهر زنبور واکنش نشان می‌دهد. این کتاب در حال حاضر بسیار کمیاب است و دیگر چاپ نمی‌شود، اما در سال ۱۹۹۷ به کمک هارولد گودمن مجدداً به چاپ رسید و در سایت آمازون با نام «انجیل درمان بوسیله زهر زنبور: زهر زنبور، ماهیت آن و اثر آن بر بیماری‌های آرتروز و روماتیسم» قابل خرید است.
این کتاب حقیقتاً انجیل این حرفه است و آنچه که درباره نحوه عملکرد درمان بوسیله زهر زنبور و چگونگی استفاده درمانی از آن باید بدانید را به شما خواهد آموخت. یک رساله جامع روسی توسط وی.ان. کریلوف با عنوان Pcelni yad (زهر زنبور) در سال ۱۹۹۵ و تحقیقی در سال ۲۰۱۲ توسط محمود عبدالسمیع محمد علی، عضو دپارتمان حفاظت از گیاه دانشکده کشاورزی دانشگاه عین شمس قاهره، با عنوان «مطالعاتی درباره زهر زنبور و کاربردهای پزشکی آن»، اطلاعات بیشتری را درباره کاربردهای پزشکی زهر زنبور گردآوری کرده‌اند.
زنبوردرمانی در ۱۰ سال گذشته پیشرفت زیادی داشته و شیوه جدیدی برای درمان آرتروز ارائه نموده است که در حال حاضر در کره جنوبی بیشتر از کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درمان آرتروز با زهر زنبور عسل
طبق اظهارات استفان بوگدانوف که به مدت ۲۶ سال در مرکز تحقیقات بر روی زنبور در سوئیس فعالیت می‌کرد، مکانیزم درمان آرتروز با زهر زنبور عسل توضیح داده شده است:
* زهر زنبور ساخت مواد پیش‌التهابی مانند سیتوکینین، PEG-2، NO، عامل TNF-2 نکروز تومور و آنزیم COX-2 را مسدود می‌کند.
* زهر زنبور از تکثیر سلول‌های سینوویال روماتوئید جلوگیری می‌کند.
همان گونه که از تصاویر اشعه ایکس بیماران مشاهده شده، به نظر می‌رسد که زهر زنبور بر شکل‌گیری روماتیسم تأثیری ندارد، بلکه درد و التهاب را کنترل می‌کند. نرخ موفقیت استفاده از این روش بطور کلی خوب بوده و عموماً بین ۶۰ تا ۹۰ درصد می‌باشد.
درمان آرتروز با زهر زنبور عسل که بر روی موش ها آزمایش شده، به اندازه درمان بوسیله کورتیزول، موثر بوده است. بر اساس تجربه وسیع دکتر لودیانسکی در بیمارستان‌های روسیه و سایر پزشکان عمومی و همچنین تجربه خود وی در درمان آرتروز، استفاده درمانی از زهر زنبور در برابر آرتروز روماتیسمی، بهتر از درمان ورم مفاصل و استخوان‌ها عمل می‌کند.
روش‌های درمانی مختلفی بوسیله زهر زنبور جهت استفاده وجود دارند:
نیش زنبورها (BS)
اپی‌پانکچر (AP) (طب سوزنی زهر زنبور)
تزریق
الکتروفورز و فونوفورز (استفاده به همراه امواج فراصوت)
لی و همکارانش، کاربرد اپی‌پانکچر بر درد عضلانی-استخوانی را بررسی کردند. زهر زنبور در روند درمان چندین بیماری مورد استفاده قرار گرفت: گردن درد، درد قسمت پایین کمر، درد فتق دیسک کمر، درد دیسکی، درد شانه پس از سکته، پیچ‌خوردگی حاد مچ پا، پیچ‌خوردگی مچ دست، آرتروز روماتیسمی و ورم مفاصل و استخوان‌های زانو.
درمان بوسیله اپی‌پانکچر در تمام این بیماری‌ها موثر بود. اپی‌پانکچر درد را موثرتر از طب سوزنی تسکین می‌دهد. درباره اثرات زهر نیش زنبور در نقاط طب سوزنی در مقایسه با سایر نقاط بدن، انجام مطالعات بیشتر ضروری است. امروزه تنها نیش در نقاط طب سوزنی، جهت درمان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
