امسال ضربه‌های مهلکی بر صنعت زنبور عسل وارد آمد. گرانی نهاده شکر، اخذ ارزش افزوده برای محصول عسل، گرد و غبار زودهنگام بهاری، کمی بارش‌ها و بدترین آن سمپاشی با سموم خطرناک شیمیایی که بی‌مهابا در مزارع و باغات استفاده شد و باعث تلفات شد.
این سمپاشی‌ها طبق گزارشات مفصلی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد بسیاری از زنبورداران استان‌های گیلان، مازندران، گلستان، آذربایجان شرقی و غربی از این عملیات متحمل خسارت شدند.
برخی دستشان می‌آید و از طریق شبکه‌های اجتماعی اطلاع رسانی می‌کنند و برخی توان آن را ندارند و نمی‌توانند حتی خسارت و غم خود را عنوان کنند. به عبارت دیگر عمق فاجعه بیش از آن است که گزارش شده است. سمپاشی باغات و اراضی کشاورزی مشکلی است که متاسفانه خسارت جبران ناپذیری به زنبورداران وارد می‌سازد و تاکنون نیز متولیان نتوانسته‌اند راهکار عملیاتی، جدی و شناخته شده‌ای را برای جلوگیری از این مشکل پیشنهاد کنند. از سویی باغدار و کشاورز خود را صاحب حق می‌داند که برای کنترل آفات از این سموم استفاده کنند و هر آنچه که از نوع آفت‌کش مجاز و غیر مجاز باشد بدون اطلاع قبلی به زنبورداران اقدام به سمپاشی می‌کند. اگرچه ممکن است او قصد آسیب رساندن به کلنی‌های زنبور عسل را نداشته باشد، ولی می‌بینیم که تلفات زنبوران عسل ناشی از سمپاشی‌های بی موقع، مکرر و با سموم پرخطر هر روزه بیشتر می‌شود. در واقع اینجا وظیفه معاونت باغبانی، معاونت زراعت و سازمان ترویج کشاورزی است که نسبت به کنترل سم پاشی‌ها و انجام عملیات، هنگامی که زنبوران عسل پرواز دارند را مدیریت کنند و حداقل از طریق ارسال پیامک به زنبورداران مستقر در منطقه اطلاع‌رسانی کنند علاوه بر این استفاده از سموم کم خطر و سایر شیوه‌های دفع آفات نباتی غیر شیمیایی، از مهمترین راهکارهایی است که توسط متولیان بخش تولید باید به بهره‌برداران آموزش داده شود. در واقع تاکنون کار جدی از سوی سازمان آموزش و ترویج کشاورزی برای کاهش این خطرات صورت نگرفته که شایسته است یک برنامه مدون برای آموزش کشاورزان و باغداران تهیه و تدوین شود. علاوه بر این باید ساز و کاری برای تامین خسارت زنبورداران تهیه و اجرایی شود. زنبورداری که تمام سرمایه‌اش کلنی‌های زنبور عسل است و بر اثر سمپاشی از دست می‌رود چه کسی باید خسارت او را جبران کند. نمی‌توان حادثه‌ای در کشور اتفاق بیفتد ولی برای عواقب آن تمهیدی اندیشه نکرد و زنبوردار میان زمین و هوا معلق نگه داشت و بگویم سمپاشی توسط کشاروزان و بهره‌برداران انجام گرفته است.
چه باید کرد:
یکی از بهترین راهکارها ایجاد و گسترش تعامل تشکل‌های زنبورداری با تشکل‌های باغبانی و زراعی، کارشناسان پهنه (خدمات ترویجی) است. تعامل این دو گروه می‌تواند به کاهش تلفات ناشی از سمپاشی بکاهد. حال که از نعمت شبکه‌های اجتماعی و خبررسانی به هنگام برخورد داریم، می‌توان از این بستر به خوبی استفاده کرد. سازمان‌های جهاد کشاورزی استانها و بخش ترویج می‌تواند به این مسئله کمک کنند. ابتدا باید بدانیم که چون سمپاشی یک خطر زیست محیطی ایجاد می‌کند هر کشاورز و باغداری که قصد انجام عملیات سمپاشی دارد باید به مراکز خدمات جهاد کشاورزی اطلاع دهد تا سمپاشی اگر جایز ولازم است، طبق اصول و ضوابط کارشناسی صورت گیرد. در موقع مناسب و کم خطر انجام شود و حداقل 48 ساعت قبل به زنبورداران منطقه از طریق پیامک اطلاع رسانی شود. زنبوردار هم با محاسبه کلیه زمینه‌های خطر می‌تواند از منطقه خطر، کوچ یا با در نظر گرفتن اقدامات پیشگیرانه در منطقه بماند. آگاهی او می‌تواند خسارت را به حداقل برساند. هیچ اشکالی ندارد اگر آفتی در منطقه‌ای نیاز به سمپاشی داشته باشد از رادیوهای محلی و استانی موضوع به اطلاع همگان برسد حتی سازمان هواشناسی هم درچند سال اخیر با تلفیق اخبار هواشناسی کشاورزی صورت جذاب‌تری از خبر را به مخاطبان به ویژه کشاورزان ارائه می‌دهد و آنان را نسبت به حوادث و احتمالا بلایایی طبیعی چون سیل، طوفان و تندباد آگاه می‌کند، هیچ اشکالی ندارد مثلا برای کنترل و مبارزه با آفت کرم سیب یا لیسه سیب گفته شود چه زمانی باید سمپاشی و چه سمی استفاده کرد. این اطلاعات همواره کمک کننده است نگران انتشار اطلاعات نباشیم.
راهکار دیگر تحت پوشش قراردادن خطرسمپاشی در لیست خطرات تحت پوشش بیمه همچنین کاهش بی اعتمادی به صنعت بیمه است که زنبورداران کلنی‌های خود را بیمه کنند و حداقل خسارت را از صندوق بیمه محصولات کشاورزی دریافت کنند. صندوق بیمه با کاهش بروکراسی اداری و سرعت بخشیدن به مراحل کارشناسی برآورد خسارت اعتماد زنبورداران را جلب کند تا زنبورداران با آغوشی باز به سمت بیمه کلنی‌ها بیایند.
نهایتا همگان باید فکرکنیم که چگونه می‌توانیم از آسیب‌هایی که هر ساله به زنبورداران وارد می‌آید و قبل از همه محیط زیست را آلوده می‌کند، عوارض زیست محیطی مانند رسوب و ماندگاری سموم در خاک و آبهای سطحی و زیرزمینی و هوا ایجاد می‌کند و محصولات کشاورزی را آلوده می‌کند، بکاهیم. قطعا باید به شیوه‌های کشاورزی پایدار تغییر رویکرد بدهیم و به بهره‌برداران آموزش دهیم که از شیوه‌های نوین بهره بگیرند.
فروشگاه زنبورداران پشرو اولین مرجع فروش تجهیزات و وسایل زنبورداری(ملکه زنبور عسل)
فروشگاه زنبورداران پیشرو اولین مرجع فروش تجهیزات و وسایل زنبورداری
وسایل زنبورداری
لباس و کلاه زنبورداری
تجهیزات زنبورداری
بیمه زنبورداری
مجله زنبورداران
مرجع کتاب های زنبورداری
عمار هاشمی
زنبورداران پیشرو، سال هفتم ، شماره 33 / فروردین و اردیبهشت 1401