زنبوران عسل بهترین گرده افشانهای تخصصی گیاهان هستند در عین حال در فصل بهار با رشد و نمو و آغاز گلدهی گیاهان کشاورزان و باغداران برای کنترل آفات و بیماریهای گیاهی اقدام به سمپاشی مزارع و باغات می‌کنند. حفظ حیات گرده افشانها به ویژه زنبوران عسل و صیانت از گیاهان و محصولات کشاورزی و بهره‌گیری از سموم دفع آفات نباتی یک پرادوکس مهم است که باید هردو مورد را با تمهیدات خردمندانه مدیریت کنیم. اینکه زنبوران عسل و گرده افشانها را از آسیب مصون داریم و به محصولات کشاورزی از بابت آفات و بیماریها نیز آسیب نرسد، روش‌های گوناگونی پیش رو دارد اینکه چه فعالیت‌هایی را می‌توان انجام داد که علاوه بر حفظ حیات گرده افشانها محصولات کشاورزی از آسیب آفات و بیماریها دور نگه داشته شوند را از دکتر سیدحسین گلدانساز متخصص حشره شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه تهران پرسیده‌ایم.
به گزارش خبرنگار مجله زنبورداران پیشرو، دکتر سیدحسین گلدانساز گفت: این یک چالش اساسی در دنیاست که سالانه بحث‌های علمی و تحقیقی بسیاری پیرامون آن صورت می‌گیرد. اقداماتی که می‌توان در این مسیر انجام داد. به طوری کلی مدیریت تلفیقی آفات، کنترل بیولوژیک و استفاده از ارقام مقاوم گیاهی است ولی برای راه‌حل‌های عملیاتی کوتاه مدت می‌توان گفت: سمپاشی عصرگاهی است یعنی زمانی که زنبوران کمترین پرواز را دارند. اگر نزدیک غروب آفتاب این سمپاشی صورت گیرد بهتر است. زنبورداران اگر از زمان سمپاشی آگاه باشند می‌توانند با توری دریچه پرواز را بسته و حداقل چند ساعتی دریچه را بسته نگه دارند و با تامین آب مورد نیاز زنبوران عسل و گرده در نگهداشت زنبوران در کلنی اقدام کنند تا مواجه کمتری با مواد شیمیایی خطرناک داشته باشند.
در این مواقع زنبورداران از تهویه مناسب کندو باید اطمینان حاصل کنند.
کندوهای با جمعیت بالا را می‌توان طبق داد تا حجم بیشتری از هوای مورد نیاز در اختیار جمعیت قرار گیرد.
این عضو انجمن حشره شناسی افزود: کشاورزان و باغداران باید به استفاده از حشره‌کش‌های کم خطر ترغیب شوند. اگرچه این فقره ممکن است کمتر در دسترس باشد ولی شیوه‌های جایگزین مانند بهره‌گیری از سموم گرانوله یا طعمه مسموم برای زراعت‌ها و آفاتی که می‌توان استفاده کرد، روش‌های بهتر و کم خطرتری است. به طور مثال می‌توان به جای استفاده از سم بسیار خطرناک کنفیدور سایر سموم کم خطرتر جایگزین شود. اگرچه همه سموم شیمیایی خطرناک است ولی در درجات کمتر.
اصولا سموم برپایه نئونیکوتینویدها مثل کنفیدور خطرناک هستند و اغلب حشرات مفید را هم از بین می‌برند.
وی افزود: خیلی از آفات پروانه‌ای با سم بی تی (Basillus thurngien sis) قابل کنترل است، حشره‌کش زیستی (BT) بی تی بر علیه لاروهای بال پولک‌داران موثر است و در گیاه برنج و پروانه توتا در صیفی‌جات کاربرد دارد. استفاده از سموم گرانوله در برنج مرسوم است.
زنبورداران در اطراف زنبورستانها حتما آبخوری به مقدار کافی پیش بینی کنند چون در این مواقع زنبور عسل به دنبال آب می‌رود.
دکتر سیدحسین گلدنساز تصریح کرد: 2 تا 3 ساعت اولیه فرآیند سمپاشی مزارع و باغات بسیار بحرانی است. وقتی سم روی گیاه خشک می‌شود خطر آن کاهش می‌یابد بنابراین زنبوداران در صورت اطلاع می‌توانند در این ساعات بحرانی باتوجه به وضعیت، پیش‌بینی‌های لازم را بکنند.
اگر دریچه (توری) کندوها را بسته نگه می‌دارید حتما آب مورد نیاز زنبوران و شربت رقیق برای آنها تأمین کنید. در شرایط مناسب کندوهایی که برخوردار از تهویه و شربت و گرده مناسب باشد، دریچه‌ها را می‌توان 10 تا 12 ساعت بسته نگه داشت.
این استاد دانشگاه تهران بیان داشت: هر 500 متر فاصله از مرکز سمپاشی کمک قابل ملاحظه‌ای به کاهش مخاطرات ناشی از مسمومیت دارد. خوب است زنبورداران با سایر همسایگان خود در ارتباط باشند و از تاریخ سمپاشی مزارع و باغات آگاه شوند و البته موجد این ارتباط شایسته می‌تواند مدیریت جهاد کشاورزی‌ها باشند.
البته اولاتر آن است که برای سالهای بعد، از ارقام و بذور مقاوم به آفات و بیماریها بهره بگیریم تا نیاز به سمپاشی کمتری باشد.
دکتر گلدانساز افزود: برای باغات تقویت گیاهی یک راهکار اساسی است چون به هر میزان درختان تقویت شوند همانند تمامی موجودات زنده مقاومت بهتری در برابر آفات و بیماریها خواهند داشت. هرس به موقع درختان، دادن به موقع کودهای دامی و حتی کودهای شیمیایی. انجام خاکورزی در راستای کشاورزی پایدار و آموزش گسترده کشاورزان در این مسیر موثر خواهد بود.