زندگینامه نازنوف
نیکولای ویکتوریچ نازنوف در سال 1855 متولد شد. او از دوره (1874-1879) در بخش طبیعی دانشکده فیزیک و ریاضیات دانشگاه مسکو فارغ التحصیل شد (1879) و به عنوان دستیار موزه جانورشناسی (1878-1880) خدمت کرد. از سال 1884 در اودسا با پروفسور A. O. Kovalevsky کار کرد. در سال 1887 از پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «توسعه سخت پوستان و مورفولوژی حشرات» دفاع کرد و به سمت Privatdozent در دانشگاه Novorossiysk وارد شد و در آنجا در مورد حشره شناسی سخنرانی کرد. (1889) به دانشگاه ورشو نقل مکان کرد. دفاع از پایان نامه دکتری (1890) “تاریخ طبیعی مورچه ها”. او به عنوان استاد فوق‌العاده و سپس استاد عادی دپارتمان جانورشناسی دانشگاه ورشو منصوب شد و (تا سال 1906) مسئولیت کابینه جانورشناسی دانشگاه را بر عهده داشت. نویسنده آثار کلاسیک در مورد بیولوژی حشرات بالدار، آثاری در مورد توسعه شترمرغ آفریقایی. رئیس دانشکده فیزیک و ریاضیات دانشگاه ورشو از دیگر مسئولیت‌های او بود.
او مدیر موزه جانورشناسی آکادمی علوم امپراتوری (1906-1921)، آزمایشگاه جانورشناسی تجربی آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی (1921-1931) و آزمایشگاه موسسه سیتولوژی، بافت شناسی و جنین شناسی بود. آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی (1934-1939).
پیشرفت چشمگیر در مطالعه زنبورهای عسل توسط علم بیولوژیک روسیه در پایان قرن نوزدهم به دست آمد. بزرگترین دانشمندان – آکادمیک N. V. Nasonov، پروفسور G. A. Kozhevnikov و Academician N. M. Kulagin مرتبط بودند. همه آنها دانش آموزان یک جانورشناس مشهور، یک معلم برجسته و مربی جوانان، پروفسور دانشگاه مسکو A.P. Bogdanov، یک خبره بزرگ زنبورهای عسل بودند.
آناتولی پتروویچ بوگدانوف (1834-1896)، یکی از اولین جانورشناسان روسی، توجه جدی به مطالعه زیست شناسی زنبورها داشت و توانست علاقه به زنبور و زنبورداری را در دانش آموزان خود ایجاد کند. علاوه بر دپارتمان جانورشناسی، A.P. Bogdanov ریاست انجمن معروف روسیه برای سازگاری حیوانات و گیاهان را بر عهده داشت که شامل یک بخش زنبورداری با زنبورستان آزمایشی Izmailovo بود – این زنبورستان پایگاهی عالی برای تحقیقات علمی بود که با بسیاری از اکتشافات و پیشرفت‌های علمی دانش آموختگان مدرسه جانورشناسی بوگدانوف و زنبورداران نسل‌های بعدی همراه است. در یک دوره تاریخی کوتاه کارهای زیادی انجام داده اند.
آکادمیک نیکولای ویکتورویچ نازنوف (1855-1939)، نماینده برجسته علم بیولوژی روسیه، محقق اصلی حشرات، سهم قابل توجهی در جنین شناسی و زیست‌شناسی تجربی زنبورهای عسل داشت. او به نسل باشکوهی از دانشمندان تکاملی تعلق دارد که از پیروان ایده‌های تکاملی چارلز داروین هستند. فعالیت علمی نازنوف با تطبیق پذیری استثنایی مشخص می‌شود و به مهم‌ترین مسائل نظری و کاربردی جانورشناسی اختصاص دارد. او نویسنده کتاب درسی در مورد حشره شناسی، آثار ماندگار در مورد تاریخ طبیعی حشرات اجتماعی (مورچه‌ها)، و در مورد دنیای حیوانات مناطق مختلف روسیه است. تحت سردبیری او اثر چند جلدی «فون روسیه» منتشر شد که در آن جایگاه شایسته‌ای به زنبور عسل داده شده است.
آثار نازنوف در مورد زنبورها صفحه جدیدی در علم زنبورداری ایجاد کرد. او به عنوان دانشجوی دانشگاه مسکو مشاهدات مقایسه ای روی کندوهای سیستم‌های مختلف در زنبورستان Izmailovsky انجام داد، دما را در کندوهای عمودی و افقی در طول روز اندازه‌گیری کرد و پیشرفت جریان عسل را زیر نظر داشت. او ثابت کرد که در هوای گرم دمای اتاق استراحت بیشتر از کندو عمودی است که باعث کاهش فعالیت زنبورها می‌شود و عسل کمتری جمع آوری می‌شود. رایزرز از جهات دیگر نیز مزیت داشت. نتیجه گیری‌های دانشمند تازه کار بدیع بود و جهت گیری عملی داشت. زنبورداران روسی آن زمان به دنبال بهترین سیستم کندو بودند و به تک تک دست آوردهای دانشمندان گوش می‌دادند.
در آینده، توجه اصلی نازنوف به مطالعه آناتومی زنبور عسل معطوف شد. غدد پوست، دستگاه گوارش، غدد تولید کننده شیر. تا آن زمان این منطقه نسبتاً پیچیده مورفولوژی زنبور عسل هنوز مورد بررسی قرار نگرفته بود. داده‌های دانشمندان خارجی متناقض بود، به خصوص که هیچ یک از آنها به مطالعه این اندام‌های نپرداخته بودند.
نازنوف توسعه کانال روده لارو را پس از تفریخ تا زمان بلوغ دنبال کرد و مراحل تشکیل و عملکرد آن را تعیین کرد. او دریافت که با تخلیه مجرای روده، نه تنها پوسته داخلی، بلکه لایه ای از سلول‌های قدیمی و منسوخ به همراه غذای هضم نشده بیرون می‌ریزد. سلول‌های جوان و هنوز فعال نشده در کانال روده باقی می‌مانند که از آن بخش‌های جدیدی از روده یک زنبور بالغ تشکیل می‌شود.
نیکولای ویکتورویچ نازنوف N. V. Nasonov غدد بزاقی حشرات اجتماعی – زنبورهای عسل و زنبورهای انفرادی مورد تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای قرار داد و دریافت که در زنبورهای منفرد غدد بزاقی در دوران کودکی ظهور و توسعه یافته‌تر می‌شوند ولی در زنبورهای عسل آنها کم‌کم به رشد می‌رسند. بدین ترتیب با تشکیل جوامع زنبور عسل و افزایش تولید تخم ملکه ها، فرآیند رشد و بهبود غدد بزاقی تولید کننده غذا برای نوزادان به طور همزمان در جریان بود.
این محقق دریافت که در زمان‌های مختلف زندگی زنبورهای کارگر، غدد بزاقی ظاهر متفاوتی داشتند که نشان دهنده عملکرد نابرابر آنها در دوران زندگی بود. متعاقباً، دانشمندان تخصص حرفه‌ای سن زنبورها را متناسب با وظیفه در کلنی شرح دادند و سن پرستاران، گیرندگان و جمع‌آوران را که شغل آنها دقیقاً با رشد این غدد تعیین می‌شود، کاملاً دقیق تعیین می‌کنند. علاوه بر این، غدد بزاقی، بسته به رشد، همانطور که معلوم است، شیر با کیفیت متفاوت تولید می‌کنند. این اطلاعات جدید توسط زیست شناسان شوروی به دست آمد.
در نشست سالانه بخش زنبورداری انجمن روسیه برای سازگاری حیوانات و گیاهان، که در سال 1882 برگزار شد، N.V. Nasonov کشف یک غده جدید را بر روی پوست یک زنبور کارگر اعلام کرد. وی با مطالعه سیستم غددی زنبور عسل در آزمایشگاه زنبورستان Izmaylovo، با بریدن شکم زنبور عسل از طول، متوجه شد که در آخرین بخش (شکم) خلفی یک شیار کوچک وجود دارد که معمولاً در جلو قسمتی از آن پوشانده می‌شود. نیم دایره بالایی که در جلو قرار دارد.
طبق تحقیقات نازنوف کف این شیار توسط بسیاری از غدد تک سلولی با محتوای دانه درشت و یک هسته کاملاً مشخص سوراخ شده است. ساختار سلولها با لوله‌های کیتینی به وضوح مشخص شده است. سلولها ترشحی هستند. شاید هر زنبوردار تاکنون زنبورانی که پریشان شکم خود را بالا می‌برند و نوک آن را پایین می‌آورند و این غده را باز می‌کنند، دیده باشند. رفته رفته کارکردهای مختلف این غده شناسایی شد.
کشف نازنوف تأثیر قوی بر جای گذاشت. فرصتی برای مطالعات بیشتر در مورد سیستم پوست-غده لارو و حشرات بالغ، ساختار مورفولوژیکی و اهمیت بیولوژیکی غدد و ترشحات آنها به وجود آمد.
غده‌ای که توسط نازنوف کشف شد و نام او را یدک می‌کشد، با استفاده از روش‌های جدید بررسی میکروسکوپی توسط دانشمندان روسی و خارجی مورد مطالعه دقیق قرار گرفت و به درک بسیاری از اعمال رفتاری این حشرات اجتماعی کمک کرد. مشخص شده است که غده نازنوف حاوی 600 سلول غده ای با سیتوپلاسم دانه ای است. مجراها مجهز به مخزن بوده که از طریق سیستم لوله‌ها خارج می‌شود. این راز که جزء اصلی آن ماده‌ای به نام ژرانیول است عطری قوی دارد. انتشار این مواد در محیط خارجی، باعث واکنش خاصی در زنبورها می‌شود، رفتار آنها را تغییر می‌دهد و بر فرآیندهای فیزیولوژیکی مهم تأثیر می‌گذارد.
راز غده در زنبورها اثر جذابی دارد. زنبور گمشده‌ای که به دنبال لانه میگردد، همیشه بوی غده را پخش می‌کند و نگهبانان آن را طوری راه می‌دهند که انگار مال خودشان است. هزاران زنبور هنگام بچه‌دهی رایحه این غده را در ورودی لانه پیدا کرده و هنگامی که در کندوی جدید مستقر میگردد و زنبورها بدون تردید به سمت شکاف یا لانه جدید می‌روند.
فرمون‌های غده نازنوف به زنبورها برای مشخص کردن مسیر پرواز خدمت می‌کند، زمانی که منبع غذایی فراوان یافت می‌شود – شهد و گرده – کارایی این فرمون‌ها خود را نشان می‌دهد. شگفت‌انگیز است مسیر رایحه‌ای که این غده می‌تواند به پیشاهنگان نشان دهد تا منبع غذایی را بی تردید پیدا می‌کنند. فرمون‌های دنباله دار برای جذب زنبورهای دیگر و جمع آوری آب در زمانی که واقعاً به آن نیاز دارند یکی دیگر از اعمال این غده است.
کتاب‌های نیکولای ویکتورویچ در مورد مراقبت از زنبورها، که به طور خلاصه اصول زنبورداری هوشمند را گزارش می‌کرد، همواره مورد تقاضای زنبورداران مبتدی بود و به عنوان راهنمای عملی برای آنها عمل کرد و بارها تجدید چاپ شد. وی در این کتابها در مورد فواید زنبورداری برای یک دهقان، لزوم آشنایی با زندگی زنبورها، آداب و رسوم آنها صحبت کرد، «زنبورداری یک علم ساده است، اما به مهارتی شایسته نیاز دارد».
موزه زنبورستان تجربی Izmailovsky حاوی بسیاری از ماکت‌های اندام‌های زنبور، ملکه و نرها ساخته شده توسط خود نازنوف بود. وی با علاقه بسیار کانال روده لارو، شفیره و زنبور بالغ، اندام‌های تولید مثل رحم و بدن نرها، سیستم عصبی زنبورها، بخشی از بطن عسل و رکتوم، غدد مومی و همگی برای یادگیری زنبورداران نقشه‌ها (ماکت)های جالبی در این موزه دارند. این در حالی بود که با تکنیک میکروسکوپی بسیار ضعیف ساخته شده‌اند. آن موقع این لوازم تدارک دیده شده از دیدنی‌ها جزء افتخارات این حوزه منحصر به فرد بود.
زیست شناسان مدرن شوروی تأثیر فرومون‌های غدد نازنوف را بر زندگی درونی یک خانواده زنبور عسل کشف کرده اند – تنظیم رفتار زنبور عسل در هنگام بچه‌دهی، اطلاعاتی در مورد یک ملکه تازه به دنیا آمده و… همگی در این راستا شناسایی شد. راز غده نازنوف در هماهنگی فعالیت‌های اعضای خانواده زنبور عسل نقش بسیار مهمی در فرآیندهای فیزیولوژیکی پیچیده زنبورهای عسل ایفا می‌کند.
غده نازنوف، اگرچه به خوبی مطالعه شده است، اما همچنان به جذب دانشمندان جانورشناسان و زنبوردارانی می‌پردازد که «زبان بوها» و نقش آن در دنیای زنبورها و روابط آنها علاقمند و آن را بررسی می‌کنند.
N. V. Nasonov نه تنها به عنوان یک جانورشناس که غده را کشف کرد، بلکه به عنوان یک چهره فعال در انتشار مقالات و مباحث زنبورداری وارد تاریخ زنبورداری شد. وی شخصاً در تهیه و برگزاری نمایشگاه‌های دوره‌ای در مناطق مختلف روسیه شرکت کرد و مخصوصاً برای آنها بروشور «در مورد زنبورها و مراقبت از آنها» تهیه کرد و مجموعه‌ای از آماده سازی آناتومیک زنبورها را گردآوری کرد و در نمایشگاه برای آگاهی زنبورداران توضیحات مفصل می‌داد. کارهای علمی نازنوف به آناتومی کرم‌های گرد، بافت‌شناسی حشرات به طور کلی، مورفولوژی و طبقه‌بندی مورچه‌ها و پرندگان بالدار، تاریخچه رشد شترمرغ و بسیاری موارد دیگر مربوط می‌شود. سپس نازنوف به طور کامل به مطالعه مورفولوژی، طبقه بندی و فون شناسی گوسفندان وحشی اوراسیا روی آورد. آغازگر کار گسترده “فون روسیه و کشورهای همسایه، عمدتاً از مجموعه‌های موزه جانورشناسی آکادمی امپراتوری علوم” منتشر شده توسط آکادمی علوم تحت سردبیری او (بعداً “جانوران اتحاد جماهیر شوروی”؛ 25 کتاب منتشر شد. تحت سردبیری او منتشر شد). آغازگر مطالعه جامع بایکال (1916). مقالات نازنوف، محبوب و کاربردی، عمدتاً به زنبورداری و تا حدودی به پرورش ماهی اختصاص دارد.
در سال 1877 او مدال طلای OLEAE را برای بهترین کار دانشجویی انجام شده در آزمایشگاه موزه جانورشناسی دریافت کرد.