آیا خوردن موم زنبور عسل بی ضرر است؟

آیا خوردن موم زنبور عسل برای انسان مفید است؟ این سوالی است که یافتن پاسخ برای آن باتوجه به مصرف مواد شیمیایی برای مبارزه با انگل‌های زنبور عسل و احتمال ورود باقی مانده‌های شیمیایی شک و شبه‌ای ایجاد می‌کند که به طور معمول گفته می‌شود برای حفظ سلامتی عسل بدون موم مصرف شود.
اما منابع علمی و پژوهشی چه نظر و پاسخی بر این پرسش دارند؟ این نوشتار با بررسی چند مقاله سعی دارد بر فواید و مضرات موم زنبور عسل کنکاشی داشته باشد.
آیا موم زنبور عسل برای انسان بی خطر است؟
به گزارش بخش بین الملل مجله زنبورداران پیشرو به نقل از سایت carolindhoneybees.com خانم شارلوت استاد زنبورداری ایالت کارولینا که چندین سال است به حرفه کشاورزی و زنبورداری می‌پردازد در پاسخ به این پرسش می‌گوید: انسانها هزاران سال است که شان موم زنبور عسل را بدون هیچ عارضه بدی می‌خورند و طعم بسیار خوبی دارد. اگرچه خود موم زنبور عسل به خودی خود طعم خاصی ندارد اما همراه با عسل خالص و طبیعی هم خوشمزه و هم طعم‌دار می‌شود. حتی مشاهده شده افرادی که در برخی موارد آلرژی دارند خوردن موم با عسل مشکلی برایشان پیش نمی‌آید.
بسیاری ترجیح می‌دهند که عسل را با موم بخورند و از مصرف آن لذت ببرند در قدیم تنها راه مصرف همین شیوه بوده. اگرچه اکنون در بسیاری از مناطق ایالات متحده آمریکا این شیوه فروش (عسل با موم) تقریبا از بین رفته است امروزه اکثر زنبورداران امکان استخراج عسل از شان مومی را دارند و از پوکه‌ها دوباره برای زنبور عسل استفاده می‌کنند و در وقت و کار زنبور عسل صرفه جویی کنند. البته فروش موم زنبور عسل به صورت مجزا درآمد بیشتری برای زنبوردار ایجاد می‌کند چون تقاضا برای موم به ویژه برای صنایع دارویی، آرایشی و بهداشتی بسیار گسترده است. به عبارت دیگر یکی از ارزش‌های اقتصادی برای زنبور عسل پاسخ به این تقاضاست.
خانم شارلوت اندرسون در سایت خود Carolinahoneybees.com توضیح می‌دهد برخی افراد مثل کودکان زیر یکسال نمی‌بایست موم زنبور عسل مصرف کنند. افراد با سیستم ایمنی ضعیف نیز باید از موم زنبور عسل چشم پوشی کنند و البته افرادی که آلرژیهای خاص هستند. اما اکثر مردم نمی‌بایست از این محصول زنبور عسل غافل شوند.
آیا موم زنبور عسل یک غذای سالم است؟
برخی از مطالعات نشان می‌دهد که مصرف عسل خام با شان باعث سلامت قلب می‌شود. عسل علاوه بر تسکین گلو درد، خاصیت ضدالتهابی نیز دارد. این مدرس زنبورداری می‌گوید: برخی از محققان بر این باورند که اسیدهای چرب با زنجیره بلند، الکل‌های زنجیره بلند (استرها) می‌توانند فوائیدی برای سلامتی داشته باشند. کماکان از قدیم الایام عسل را با موم می‌جویدند وقتی عسل آن خارج می‌شد موم را مثل آدامس می‌جویدند و سپس آن را قورت می‌دادند.
اکثر مطالعات گزارش می‌دهد که موم زنبور عسل به تنهایی ارزش غذایی بسیار کمی دارد. اما ارزش غذایی عسل، گرده گل و سایر مواد موجود در سلولهای مومی می‌تواند به غذای موم خورده شده، کمک کند.
البته برخی کماکان در این موضوع یعنی خوردن موم همراه عسل تردید دارند اما به هر ترتیب خوردن میزان معقولی از موم به شما آسیب نمی‌زند.
وقتی عسل را با موم می‌خورید شما در حال مصرف عسل، آثاری از گرده، بره موم و سایر مواد طبیعی هستید اگرچه زیاده روی در آن هم مناسب نیست و اعتدال در هر چیز توصیه می‌شود. خوردن بیش از حد موم می‌تواند به مشکلات گوارشی منجر شود.
در یک مقاله دیگر که به خواص مختلف موم زنبور عسل اشاره دارد و در سال 2016منتشر شده است عنوان شده که موم زنبور عسل برای بهبود کبودی، التهاب و سوختگی موثر است.
اخیرا علاقه محققان به خواص ضد میکروبی موم زنبور عسل نیز افزایش یافته است اگرچه هنوز مطالعات اندکی در صنعت زنبورداری بر خواص ضد میکروبی موم زنبور عسل به صورت متمرکز انجام پذیرفته است.
برخی گزارش‌ها اثر ضد میکروبی موم زنبور عسل بر علیه استافیلو کوکوس اورائوس Staphylococcus aureus، سالمونلا انتریکا Salmonella enterica، کاندیدا آلبیکس Candida alicans، آسپرژیلوس نیجر Aspergi llus niger را نشان دادند.
این اثرات بازدارنده با محصولاتی چون عسل یا روغن زیتون بوده است. موم زنبور عسل مخلوط پیچیده‌ای بیش از 300 جزء از هیدروکربن‌ها (12 تا 16 درصد)، اسیدهای چرب آزاد (12 تا 14 درصد) استرهای اسیدهای چرب (35 تا 45 درصد) و الکل چرب، دی استرها و مواد دیگر مثل بره موم، گرده و… است. استفاده دارویی از موم زنبور عسل به دوره مصر باستان باز می‌گردد. موم در آن زمان در بسیاری از دستورالعمل‌های تهیه پمادها، کرم‌ها و مصارف بهبود زخم‌ها ی سوختگی‌ها استفاده می‌شد.
بقراط پدر پزشکی یونان برای تسکین درد مفاصل بهره‌گیری از موم زنبور عسل را در مورد لوزه‌های چرکی توصیه می‌کرد. در روم باستان بسیاری از پزشکان آن زمان از کرمی به نام «کرم سرد» استفاده می‌کردند که حاوی روغن زیتون، موم زنبور عسل و گلاب برای درمان سوختگی، زخم بریدگی، کبودی و شکستگی بود. موم زنبور عسل یکی از اجزای اولین کرم آرایشی بود که توسط جالینوس پزشک بزرگ یونانی در 150 سال قبل از میلاد مسیح ساخته شد.
فعالیت ضد میکروبی موم خام زنبور عسل
در سالهای اخیر فعالیت ضد میکروبی محصولات زنبور عسل به ویژه موم مورد توجه قرار گرفته است موم خام زنبور عسل فعالیت ضد باکتریایی در برابر چند گونه باکتری و مخمبر کماندیدا آلبیکنس، استافیلوکوکوس اورائوس، استرپتوکوکوس اپیدرمیدیس و استرپتو کوکوس پیوژنز موثر بود.
عسل، موم با ترکیب با روغن زیتون برای مهار رشد استافیکوکوس اورائوس و C.albicans جدا شده از بیماران انسانی مفید گزارش شده است.
استفاده از مخلوط عسل، موم زنبور عسل و روغن زیتون برای درمان درماتیت آلوپتیک پسوریازیس و درماتیت پوشکی (نوزداران) بسیار موثر است.
اگرچه اثر بخشی موم زنبور عسل در این مطالعات جمع آوری شده نشان از اثربخشی موم زنبور عسل دارد ولی تحقیقات توسعه‌ای برای رهگیری فواید موم زنبور عسل همچنان احساس می‌شود. علاوه بر این آنتی بیوتیک‌ها، آفت‌کش‌ها، علف کش‌ها، قارچ کش‌ها و کنه کش‌هایی که به طور گسترده در زنبورداری استفاده می‌شود بقایای این مواد به ویژه آنتی بیوتیک‌ها یک خطر مرتبط بر کیفیت فرآورده‌های زنبور عسل و سلامت انسان هستند و تجمع آفت کش‌ها در موم زنبور عسل به خوبی در نتیجه آلودگی محیطی ثبت شده است.
به همین دلیل انجام تحقیقات آتی استفاده از موم خالص و عاری از باقی مانده‌های با ترکیب شیمیایی تضمین شده ضروری خواهد بود.
کیفیت موم را چگونه حفظ کنیم
اقدامات پیشگیرانه در برابر آلودگی که موجب آسیب به موم می‌شود عبارتنداز: استفاده کمتر از مواد شیمیای به ویژه آنهایی که در زنبورداری کاربرد دارد.
جلوگیری از هجوم پروانه موم خوار، نگهداری شان در کندو، نگهداری شان‌ها در یک مکان روشن و خنک و با تهویه مناسب، نگهداری در فریزر به مدت 6 ساعت برای جلوگیری از هجوم حشرات به ویژه پروانه موم‌خوار تسویه می‌شود.
موم دارای موادی چون کلسیم، آهن، منگنز، مس، پتاسیم، سدیم ورودی و ویتامین‌های B1 , B4 , B6 , A است. برخی تحقیقات حاکی از آن است که اسیدهای چرب با زنجیره بلند و الکل موم زنبور عسل موجب کاهش کلسترول خون شده و به کارایی قلب کمک می‌کند.
یک بررسی نشان می‌دهد که الکل‌های موم زنبور عسل ممکن است به کاهش کلسترول بد LDL تا 29 درصد بیانجامد. اگرچه این مطالعات از سطوح بالایی از الکل‌های جدا شده از موم زنبور عسل بهره جسته که تشخیص اینکه آیا مقادیر کم از موم زنبور عسل همان اثرات را نشان می‌دهد، کمی دشوار است.
موم زنبور عسل ممکن است به کاهش سرفه کودکان کمک کند. کودکان مستعد به عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی هستند که می‌تواند باعث سرفه شود تحقیقات نشان می‌دهد که عسل همراه موم به از بین بردن سرفه در کودکان کمک کند.
الکل‌های موجود در موم زنبور عسل ممکن است به کاهش مقاومت به انسولین کمک کند و همچنین سطح قند خون بالا را کاهش می‌دهد. یک مطالعه در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی اغلب با مقاومت به انسولین همراه بوده نشان می‌دهد که عصاره الکلی موم زنبور عسل سطح انسولین را تا 37 درصد کاهش می‌دهد.
این سطوح پائین‌تر انسولین ممکن است نشان دهنده کاهش مقاومت به انسولین باشد که می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت نیز مفید باشد.
موم زنبور عسل ممکن است به سلامت کبد کمک کند
در یک مطالعه 24 هفته‌ای، مخلوطی از الکل‌های موم زنبور عسل روزانه به افراد مبتلا به بیماری کبد داده شد. شایان ذکر است 48 درصد از افرادی که در گروه، موم زنبور عسل بودند کاهش علائم مانند درد شکم، نفخ و تهوع را نشان دادند این در حالی است که تنها 8 درصد از گروهی که دارونما دریافت کردند چنین بهبودی را شاهد بودند. هرچه موم زنبور عسل تیره‌تر باشد ترکیبات مفید آن (عسل) مانند آنتی اکسیدانها غنی تر است.
افرادی که به محصولات زنبور عسل حساسیت دارند درمصرف موم باید احتیاط کنند از خوردن زیاد موم زنبور عسل به دلیل انسداد روده باید پرهیز کرد. همچنین به دلیل وجود قند (عسل) افراد دیابتی باید در مصرف آن اعتدال را رعایت کنند.