مدیرکل دامپزشکی کردستان گفت: بیماری نوزما یا مرگ خاموش یکی از عوامل کاهش شدید جمعیت و تولید عسل در زنبورستان هاست که با ورود به فصل زنبورداری مزارع استان را تهدید می‌کند.
به گزارش خبرنگار مجله زنبورداران پیشرو به نقل از ایرنا، مجتبی ورمقانی در گفت و گویی اظهار کرد: نوزما معمولاً در این فصل از نظر شیوع و شدت بیماری افزایش چشمگیری پیدا می کند و نشانه های عمومی این بیماری با ناتوانی در پرواز و اسهال ناشی از تخریب روده زنبور همراه است.
وی افزود: همچنین در گونه جدید این بیماری (نوزما سرانه) بدون دیدن نشانه های یاد شده، عامل بیماری تنها موجب کاهش شدید جمعیت و کاهش تولید عسل می شود.
مدیرکل دامپزشکی کردستان به زنبورداران استان توصیه کرد: پوکه ها یا شانهای بافته شده قدیمی یکی از مهمترین عوامل انتقال بیماری از نسل زمستانه به نسل بهاره است بنابراین هر چه تعداد پوکه هایی که با آج موم جایگزین می شوند بیشتر باشد، از میزان بیماری در کلنی و زنبورستان کاسته می شود.
ورمقانی گفت: این بیماری به شدت وابسته به عوامل استرس زا مانند عدم پرواز طولانی مدت زنبورها برای دفع مدفوع به دلیل بارش، حضور پرنده زنبورخوار در منطقه، نقل و انتقال طولانی مدت کندوها، سم پاشی و دیگر عوامل است و بر این اساس، اگر اقداماتی صورت گیرد که منجر به کاهش استرس در کلنی های زنبور عسل شود، به میزان زیادی از شدت بیماری کم خواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه در مناطق سردسیر، نباید کلنی ها در معرض کوران بادهای سرد قرار گیرد، اضافه کرد: اگر آب مورد مصرف زنبورستان جریان نداشته و راکد باشد، می تواند سبب انتشار بیماری شود زیرا زنبورهایی که به علت ابتلا به بیماری تلف می شوند و در آب می افتند، عامل انتقال بیماری به زنبورهایی می شوند که از آن آب استفاده می‌کنند و به همین دلیل توصیه می‌شود همواره آب شرب زنبورستان جریان داشته باشد.
مدیرکل دامپزشکی کردستان با بیان اینکه لازم است کندوها حدود ۳۰ سانتی متر بالاتر از سطح زمین قرار داده شود، یادآور شد: برای ایجاد تهویه مناسب و جلوگیری از حبس رطوبت داخل کندو توصیه می شود همیشه محل تهویه در پشت کندو قرار گیرد.
ورمقانی ادامه داد: بررسی های اخیر نشان می دهد برخی از مکمل های غذایی موجود در بازار (به‌ویژه آنهایی که از طریق فضای مجازی به فروش رسیده) آکنده از اسپورهای نوزما بوده که می‌تواند باعث انتقال بیماری به زنبورستان‌ها شود؛ بنابراین توصیه می‌شود تا حد امکان این مکمل‌ها توسط خود زنبوردار و از کلنی‌های سالم یا از طریق منابع معتبر تهیه شوند.
وی گفت: در کلنی‌های آلوده به عامل نوزما به دلیل اینکه ژل رویال ترشح شده توسط زنبورهای کارگر از نظر کیفی و کمی مناسب نیست، ملکه در طول دوران دگردیسی به خوبی تغذیه نمی‌شود بنابراین در طول دوران حیات خود نمی‌تواند به صورت مطلوب وظیفه تخمگذاری را انجام دهد که در بسیاری از موارد منجر به کاهش جمعیت کلنی یا جاگزینی متوالی ملکه می‌شود که در این صورت بهتر است ملکه‌ای از منبع مطمئن و عاری از بیماری تهیه و جایگزین شود.
به گفته ورمقانی داروی اختصاصی بیماری نوزما، فوماژیلین است ولی به دلیل ایجاد باقی مانده‌های دارویی تاکید می‌شود استفاده از هر گونه داروی زنبور عسل باید سه هفته تا یک ماه قبل از شروع جریان شهد در منطقه قطع شود.
وی افزود: برخی از اسیدها می تواند به میزان قابل توجهی باعث کاهش شدت بیماری نوزما شوند که سرکه سیب (به نسبت یک قسمت حجمی سرکه سیب و سه قسمت حجمی شربت یک به یک) به صورت ریختن بین سرقاب‌ها یا پاشیدن روی قابها در کنترل بیماری موثر است.
مدیرکل دامپزشکی کردستان تاکید کرد: زنبورداران فقط از داروهای ثبت شده در سازمان دامپزشکی که در زنجیره مجاز توزیع یعنی داروخانه های دامپزشکی عرضه می شوند استفاده کنند.
ورمقانی با اشاره به برخی موارد مهم درباره بیماری های نوزادان زنبور گفت: هیچگونه درمان آنتی بیوتیکی برای بیماری لوک آمریکایی توصیه نمی شود چرا که استفاده از آنتی بیوتیک، تنها نشانه های بیماری را کاهش می دهد و عامل بیماری به صورت خزنده در زنبورستان منتشر می‌شود و لذا تنها راه کنترل این بیماری معدوم سازی کلنی آلوده از طریق آتش زدن زنبورهای بالغ و قاب های نوزادی و عسل در گودالی است که خارج از زنبورستان ایجاد می شود.
نوزما یا نوزموزیز (Nosemosis) بیماری اصلی زنبور عسل با تلفات بسیار بالایی است که زنبورداری را تهدید می کند و به مرگ خاموش یا silent killer معروف است چون اغلب بدون علائم بارز پیشرفت می‌کند تا این که جمعیت کلنی ناگهان کاهش می‌یابد.
منظور از نوزمای تر اسهال انفجاری ناشی از تخریب روده زنبور (عدم جذب مواد) به همراه حجم زیادی از اسپور، مواد هضم نشده و آب است که تمام کندو را آلوده می کند که این مورد تقریبا از ایران حذف شده است.
نوزمای خشک یا نوزما سرانا بدون اسهال زنبورها را آلوده می کند و اکنون گونه غالب زنبورستان ها در ایران است.